ημιπτεροειδή ή ρυγχωτά

Υπέρταξη υδροβίων και χερσοβίων εντόμων. Τα η. έχουν διάφορες μορφές, μερικές φορές περίεργες, όπως σε μερικά εξωτικά είδη. Οι διαστάσεις τους ποικίλλουν από 12 εκ. –όπως του βελόστομου του μεγάλου της Κεντρικής Αμερικής– μέχρι 1 χιλιοστό ή και λιγότερο (σε ορισμένες αφίδες και μερικές κοχενίλλες). Το κεφάλι των η. έχει κεραίες γενικά κοντές. Τα στοματικά τους όργανα (το ρύγχος), είναι διαμορφωμένα σε μυζητήρες και περιλαμβάνουν 4 μαχαιρίδια, στα οποία είναι μετασχηματισμένες οι άνω και κάτω σιαγόνες· τα μαχαιρίδια αυτά προτάσσονται όταν το έντομο θελήσει να τραφεί, ενώ συνήθως βρίσκονται μέσα στο κάτω χείλος, διαμορφωμένα σε αύλακες ή σωλήνες· η ράχη τους καλύπτεται από το άνω χείλος ή από μια προεξοχή του ουρανίσκου που καλείται επιφάρυγγας. Τα η. δεν διαθέτουν γναθικές και χειλικές προσακτρίδες. Τα πόδια ποικίλλουν στα διάφορα είδη ανάλογα με τις λειτουργίες τους· γενικά χρησιμεύουν για το περπάτημα, ενίοτε όμως είναι κατάλληλα για κολύμβηση ή για άλματα. Σε διάφορα είδη, τα μπροστινά πόδια είναι οδοντωτά και έχουν σχήμα ελάσματος, κατάλληλα για να πιάνουν με αυτά την τροφή, ενώ σε άλλες περιπτώσεις δεν χρησιμοποιούνται και γίνονται ατροφικά. Σε πολλά είδη, τα μπροστινά πτερύγια λείπουν ή μετατρέπονται σε όργανα σύζευξης·τα πίσω είναι μεμβρανώδη, αλλά μπορεί να είναι και ατροφικά ή να λείπουν τελείως. Η κοιλιά σχηματίζεται από μεταμερίδια, των οποίων ο αριθμός και η μορφή ποικίλλουν στα διάφορα είδη· στα αρσενικά φέρει στύλους, ενώ στα θηλυκά γοναποφύσεις· σε ορισμένα είδη υπάρχουν και άλλοι ιδιαίτεροι σχηματισμοί και ηχητικά όργανα, όπως στα τζιτζίκια. Τα η. εμφανίζουν συχνά φυλετικό διμορφισμό, μερικές φορές πολύ εμφανή. Η αναπαραγωγή είναι αμφιγονική ή παρθενογενετική και ενίοτε εναλλάσσεται με κύκλους πολύπλοκους (π.χ. στις αφίδες). Μερικά είδη είναι ωοζωοτόκα ή ζωοτόκα. Τα η. τρέφονται γενικά με φυτική λέμφο, ορισμένα όμως απομυζούν τα υγρά του σώματος άλλων εντόμων και μερικά τρέφονται με αίμα σπονδυλωτών, μεταξύ των οποίων και του ανθρώπου. Στα η. ανήκουν πολλά έντομα βλαβερά στη γεωργία –όπως η φυλλοξήρα– και στον άνθρωπο (όπως o κοριός) που μπορεί να μεταδώσει (σε ορισμένες συνθήκες) τα μικρόβια διαφόρων ασθενειών. Η υπέρταξη των η. διαιρείται σε δύο τάξεις: τα ετερόπτερα και τα ομόπτερα, στα οποία ανήκουν περίπου 50.000 είδη. Στα ετερόπτερα, τα μπροστινά πτερύγια (χιτινοποιημένα κατά το πρώτο μισό και μεμβρανώδη κατά το υπόλοιπο) είναι πραγματικά ημιέλυτρα με διάταξη οριζόντια πάνω στην κοιλιά κατά τη διάρκεια της ανάπαυσης, σε τρόπο που να σκεπάζουν τα πίσω. Οι προνύμφες τους είναι υδρόβιες και χερσόβιες. Τo κέντημα των διαφόρων ετεροπτέρων είναι οδυνηρό και παραλύει τα μικρά θύματα, εξαιτίας του δηλητηρίου που περιέχεται στο σάλιο. Πολλά έντομα αυτής της τάξης έχουν κοιλιακούς αδένες που παράγουν δύσοσμο έκκριμα. Από τα υδρόβια είδη των ετεροπτέρων, σημαντικότερα είναι οι νεροαράχνες, ο σκορπιός του νερού (νέπη) και ο νωτονήκτης. Μεταξύ των χερσοβίων το γένος ρεδούβιος και οι κοριοί των φυτών, όπως και o κοριός o κοινός, o οποίος –αν και δεν έχει πτέρυγες– είναι ετερόπτερο εξαιτίας του παρασιτισμού του. Τα ομόπτερα, αντίθετα, έχουν τις μπροστινές πτέρυγες ομοιόμορφα μεμβρανώδεις και συχνά ελαφρά σκληρές, οι οποίες διατάσσονται κατά τη διάρκεια της ανάπαυσης κάθετα ή επάνω στην κοιλιά μαζί με τις πίσω πτέρυγες που είναι πιο κοντές από τις μπροστινές, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις είναι ατροφικές ή λείπουν τελείως. Στο σώμα των περισσότερων ειδών βρίσκονται αδένες που εκκρίνουν κερί, μετάξι ή λάκα. Ομόπτερα είναι τα τζιτζίκια, οι αφίδες –μεταξύ των οποίων η φυλλοξήρα– και οι κοχενίλλες. Αριστερά, σχηματική αναπαράσταση της ανατομίας ενός εντόμου (χωρίς τις δεξιές πτέρυγες). Στη μέση, τα αρπακτικά πόδια του εντόμου και δεξιά η πλευρική όψη της κεφαλής. Τα ημιπτεροειδή περιλαβαίνουν περίπου 50.000 είδη εντόμων, που κατανέμονται σε δύο τάξεις: ετερόπτερα και ομόπτερα. Ετερόπτερα είναι τα: 1) γραφόσωμος ο ιταλικός· 2) κόρις ο πράσινος· 3) κόρις ο ερυθρόπους· 4) κόρις των κήπων· 5) υδραράχνη· 6) ρανάτρη η γραμμωτή· 7) κόρις ο υδρόβιος· 8) κόρις της κλίνης, ο κοινός κοριός· 9) κόρις ο ερυθρός· 10) ρεδούβιος ο μασκοφόρος· 11) ρεδούβιος ο οξύθυμος· 12) καλοκορίδης· 13) νέπη η τεφρόχρους· 14) νωτονήκτης ο γλαυκός. Ομόπτερα είναι τα: 15) κερκόπη· 16) αφροφόρα· 17) λήδρα η μακρόωτος· 18) τέττιξ ο ορεινός· 19) αφίς η πράσινη· 20) κοχενίλη της συκιάς.